Dyrektorzy Szkoły im. ks. Jana Długosza we Włocławku w jej 100-letniej historii
Przedstawiamy biogramy dziewięciu Dyrektorów Szkoły im. ks. Jana Długosza, które opracowała p. dr Magdalena Bilska-Ciećwierz. Portrety Dyrektorów znajdują się w galerii usytuowanej przed wejściem do szkolnej auli. Autorem ozdobnego napisu POCZET DYREKTORÓW SZKOŁY IM. KS. JANA DŁUGOSZA jest włocławski artysta rzeźbiarz p. Antoni Bisaga. Upamiętnienie Dyrektorów było elementem obchodów Roku Jubileuszowego Szkoły, a uroczysta ceremonia odsłonięcia portretów odbyła się 29 marca 2016 roku.
I. Seweryn Brzozowski (1916-1919)
To właśnie jemu biskup włocławski Stanisław Zdzitowiecki powierzył organizację męskiego gimnazjum we Włocławku. Koncesji na prowadzenie szkoły niemieckie władze okupacyjne udzieliły 19 czerwca 1916 roku. 20 sierpnia rozpoczęto egzaminy do klasy wstępnej i czterech klas gimnazjalnych. Uroczystość rozpoczęcia pierwszego roku szkolnego w Gimnazjum Męskim im. ks. Jana Długosza odbyła się 2 września, a następnego dnia naukę rozpoczęło 165 uczniów. Pierwszą siedzibą szkoły było jedno ze skrzydeł pałacu biskupiego. Założyciel szkoły wyznaczył jej za zadanie wychowanie i kształcenie przyszłej polskiej inteligencji, stąd dyrektor Brzozowski wykazał wielką dbałość o dobór wykwalifikowanych nauczycieli oraz wzbogacanie wyposażenia gimnazjum. Miarą sukcesu tej placówki edukacyjnej w pierwszym okresie jej istnienia była wciąż wzrastająca liczba uczniów. Już w 1918 r. ukazał się pierwszy „Rocznik Długosza”.
II. ks. Wacław Kwarciański (1919-1920)
Pochodził z Kazimierza Biskupiego, gdzie przyszedł na świat 14 września 1866 r. Wykształcenie zdobywał w Koninie i Kaliszu, by 7 września 1883 r. wstąpić do Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku. Na Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie otrzymał w 1890 r. doktorat z prawa kanonicznego i w tym samym roku 20 września przyjął święcenia kapłańskie. Do 1893 r. był wikariuszem katedry włocławskiej, a od marca 1892 r. prefektem szkoły realnej we Włocławku.
Od 1 września 1918 r. został prefektem w gimnazjum im. ks. Jana Długosza, by w następnym roku szkolnym objąć posadę dyrektora szkoły, ucząc jednocześnie religii. 1 października 1920 r. ks. Kwarciański zrezygnował z pełnionych funkcji w Długoszu, co mogło się wiązać ze zniszczeniem szkoły podczas wojny polsko-bolszewickiej.
Pracę kontynuował w gimnazjach kaliskich, zostając w roku 1921 wizytatorem nauczania religii dla szkół w Kaliszu, a od 1929 r. był wizytatorem nauczania religii dla całej diecezji włocławskiej, a także delegatem kurii włocławskiej do spraw gimnazjum im. ks. Jana Długosza we Włocławku. Zgromadził liczny księgozbiór, z którego około 30 tomów zachowało się we włocławskiej bibliotece seminaryjnej. Natomiast portret ks. Kwarciańskiego wykonany przez Józefa Mehoffera znajduje się do dziś w Muzeum Diecezjalnym. 6 września 1939 r. wraz z biskupem Karolem Radońskim i kilkoma innymi duchownymi diecezji włocławskiej opuścił miasto i udał się na Węgry. Umarł w Budapeszcie 25 maja 1942 r., gdzie został pochowany.
III. ks. Rudolf Filipski (1920-1923)
Urodził się 17 kwietnia 1869 r. w Kielcach, a uczył się w Częstochowie. Do Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku wstąpił 7 września 1888 r. W Akademii Duchownej w Petersburgu obronił pracę z zakresu historii Kościoła i uzyskał stopień magistra teologii. 29 czerwca 1895 r. przyjął święcenia kapłańskie z rąk biskupa włocławskiego Aleksandra Bereśniewicza. Następnie studiował we Fryburgu, Rzymie i Innsbrucku. Od listopada 1907 r. był wikariuszem przy katedrze włocławskiej oraz wykładowcą w tutejszym seminarium.
W chwili powstania gimnazjum męskiego im. ks. Jana Długosza we Włocławku ks. Filipski został delegatem biskupim do spraw tejże szkoły, następnie w 1920 r. został mianowany dyrektorem tej placówki, ucząc jednocześnie języka polskiego. Musiał zmierzyć się z odbudową szkoły, która mieszcząc się w jednym ze skrzydeł pałacu biskupiego, w skutek bombardowania w trakcie wojny polsko – bolszewickiej, spłonęła w sierpniu 1920 r. Tymczasowo ulokowano gimnazjum w budynku dawnej bursy szkolnej. Ks. Filipski był jego dyrektorem do 1923 r.
Wiele czasu poświęcał pracy redaktorskiej, prowadząc w latach 1908-1926 Kronikę Diecezji Kujawsko-Kaliskiej. Pisał prace z dziedziny historii i religii. Był ceniony szczególnie przez księdza Stanisława Chodyńskiego, wybitnego znawcę dziejów diecezji włocławskiej, który powierzył ks. Filipskiemu swój dorobek naukowy. Pełnił wiele odpowiedzialnych funkcji duchownych. Niestety na skutek postępującej choroby psychicznej wiosną 1926 r. musiał zrezygnować z pełnionych urzędów. Zmarł 27 lipca 1932 r. w domu księży emerytów w Ciechocinku.
IV. Franciszek Zieliński (1923-1926)
Urodził się 2 grudnia 1882 r. w Rypinie. W 1901 r. ukończył Seminarium Nauczycielskie w Wymyślinie i rozpoczął pracę jako nauczyciel w Żurominie, a następnie kontynuował ją kolejno w Wymyślinie i Nowogrodach. Między 1906 a 1914 r. uczył języka polskiego w gimnazjum w Mławie, a w roku szkolnym 1914-1915 w Bobrujsku koło Mińska. W 1918 r. organizował tu polskie gimnazjum męskie, będąc jego pierwszym dyrektorem. Tam też zajął się wychowaniem synów właściciela ziemskiego Karola Niezabytowskiego, a następnie w latach 1915-1921 zarządzał majątkami Niezabytowskiego, jego żony i teściowej. W 1917 r. rozpoczął studia prawnicze w Petersburgu, które kontynuował w latach 1921-1923 na Uniwersytecie Warszawskim. Studiował również ekonomię w Wyższej Szkole Handlowej w Warszawie. Od 1919 r. był właścicielem majątku Chalin na Kujawach.
W latach 1923-1926 był dyrektorem gimnazjum męskiego im. ks. Jana Długosza we Włocławku. Na ten okres przypadają starania o wybudowanie nowego gmachu odpowiedniego dla szkoły. Powołano w tym celu komitet budowy z biskupem sufraganem Wojciechem Owczarkiem na czele. 29 września 1925 r. biskup Zdzitowiecki uroczyście wmurował kamień węgielny pod nowy gmach szkoły, który miał stanąć przy ul. Łęgskiej, wg projektu warszawskiego architekta Adolfa Buraczewskiego. Dyrektor Zieliński był też inicjatorem wydania „Rocznika Długosza” za rok szkolny 1924/1925. 12 grudnia 1925 r. papież Pius XI odznaczył go Orderem św. Sylwestra. Franciszek Zieliński aktywnie działał w Polskim Stronnictwie Chrześcijańskiej Demokracji, wchodząc w latach 1925-1931 do jego Rady Naczelnej. W 1928 r. został wybrany z ramienia tej partii do Sejmu RP z okręgu włocławskiego. W czasie drugiej wojny światowej pracował w Częstochowie, a po jej zakończeniu w Katowicach i Opolu. Po przejściu na emeryturę zamieszkał w Izabelinie pod Warszawą, gdzie zmarł w 1966 r
V. ks. Apolinary Leśniewski (1926-1931)
Przyszedł na świat 23 lipca 1891 r. we Wróblewie w powiecie sieradzkim. Uczył się w Kaliszu, gdzie jego ojciec był nauczycielem. W 1905 r. wziął udział w strajku szkolnym, a następnie działał w organizacjach niepodległościowych, organizując skauting w Kaliszu, za co został w 1910 r. aresztowany przez carską policję. Po maturze w 1911 r. wstąpił na Politechnikę Lwowską i dalej działał w organizacjach niepodległościowych, np. w Drużynach Strzeleckich, przerzucając tajne wydawnictwa polskie na Syberię i do Wielunia, co skończyło się ponownym aresztowaniem. W 1913 r. przeniósł się na Uniwersytet Jagielloński, gdzie studiował m. in. medycynę. I tu angażował się w działalność niepodległościową, a także w krzewienie oświaty na wsi, organizując tajne komplety. Od wybuchu pierwszej wojny światowej w 1914 r. tworzył legiony polskie w województwie kaliskim oraz Polską Organizację Wojskową. Po krótkim okresie studiów prawniczych na Uniwersytecie Warszawskim w 1917 r. wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku, gdzie otrzymał święcenia kapłańskie już 13 czerwca 1920 r.
W grudniu 1920 r. został zatrudniony w gimnazjum im. ks. Jana Długosza jako nauczyciel przyrody, fizyki i chemii. W 1926 r. został dyrektorem tejże placówki. W czasach jego rządów w Długoszu szkoła została uznana przez Kuratorium Warszawskie za jedną z najlepszych prywatnych placówek oświatowych. Wówczas to został wybudowany ogromnym nakładem kosztów monumentalny budynek szkoły, którego poświęcenia dokonał biskup Władysław Krynicki 7 października 1928 r., a w 1930 r. oddano do użytku nowocześnie wyposażony internat.
W 1932 r. ks. Leśniewski wyjechał do Francji jako duszpasterz środowisk polonijnych. Po powrocie do ojczyzny w 1934 r. otrzymał stanowisko wizytatora w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, gdzie pracował do wybuchu drugiej wojny światowej. Od 4 września 1939 r. był kapelanem wojskowym, brał udział w ukrywaniu ludności żydowskiej, był też członkiem Armii Krajowej. Po wybuchu powstania warszawskiego jako kapelan znalazł się w Śródmieściu. Z jego inicjatywy Irena Pokrzywnicka namalowała obraz “Matki Bożej Armii Krajowej”, dziś znajdujący się w rezydencji prymasa Polski. Po kapitulacji powstania znalazł się w Krakowie, gdzie zastał go koniec wojny.
8 marca 1945 r. został mianowany proboszczem parafii Wszystkich Świętych w Sieradzu, z którym to kościołem był związany do końca życia. W 1949 r. jego losy jeszcze raz skrzyżowały się z dziejami włocławskiego Długosza, ponieważ przyszło mu być członkiem komisji likwidacyjnej do spraw gimnazjum. Za swą działalność duszpasterską był szykanowany przez Urząd Bezpieczeństwa i aresztowany w latach 1950-1952. Pełnił wiele odpowiedzialnych funkcji kościelnych i świeckich, za co był wielokrotnie nagradzany, także odznaczeniami państwowymi (np. Krzyżem Niepodległości w 1937 r., Złotym Krzyżem Zasługi w 1938 r., czy Krzyżem Armii Krajowej w 1974 r.). Zmarł 8 listopada 1984 r. w Sieradzu, gdzie do dziś jest wspominany jako osoba niezwykle zasłużona dla parafii i miasta.
VI. ks. Mieczysław Chwiłowicz (1931-1939)
Urodził się w Jabłonce w województwie poznańskim 25 listopada 1892 r. W 1913 r. ukończył szkołę handlową w Kaliszu, po czym wstąpił na Politechnikę Lwowską. W 1916 r. został przyjęty do Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku. Otrzymał tu święcenia kapłańskie 22 czerwca 1919 r., a następnie został skierowany na Uniwersytet Jagielloński, gdzie studiował matematykę. Po ukończeniu nauki był kapelanem u Sióstr Nazaretanek w Kaliszu i wikariuszem przy tamtejszym kościele Najświętszej Marii Panny.
We wrześniu 1925 r. objął stanowisko wicedyrektora Liceum Piusa X we Włocławku. Nauczał tam także matematyki i fizyki. Od 7 lipca 1931 r. został dyrektorem tejże placówki. Natomiast 30 stycznia 1932 r. objął funkcję dyrektora gimnazjum im. ks. Jana Długosza we Włocławku. Rozbudowywał dalej budynki szkolne, wznosząc salę gimnastyczną. Zakupiono również plac naprzeciw szkoły przy ul. Łęgskiej, gdzie urządzono boisko sportowe. Wokół szkoły zaś założono ogród. W związku z reformą systemu oświaty (tzw. reforma Jędrzejewicza) przystosowano programy nauczania w szkole, która odtąd składała się z sześcioklasowej szkoły powszechnej, czteroklasowego gimnazjum ogólnokształcącego i dwuletniego liceum z oddziałami humanistycznym i przyrodniczym. Ks. Chwiłowicz przez władze duchowne i szkolne był oceniany jako zdolny nauczyciel oraz wybitny wychowawca młodzieży. Ksiądz Stanisław Librowski pisał o nim, iż był “inteligentny i pobożny, wesoły a nawet dowcipny, wymagający a przecież dobry, zjednał sobie jako najlepszy ojciec młodzieńcze serca wychowanków.” Na stanowisku dyrektora Zakładu Naukowo-Wychowawczego im. ks. Jana Długosza zastał go wybuch wojny.
21 października 1939 r. ksiądz Chwiłowicz razem z nauczycielami z Długosza oraz innych szkół włocławskich wziął udział w zorganizowanej przez okupantów niemieckich konferencji, na której miano poinformować zebranych o nowych programach nauczania. Zebrani zostali jednak aresztowani i wywieziony najpierw do obozu pracy w Rudau nieopodal Królewca, a następnie do Grossmischen. Tam prawdopodobnie zginął ks. Chwiłowicz. Nie znana jest dokładna data jego śmierci. Spośród 25 nauczycieli i wychowawców Długosza, wojnę przetrwało 10 osób.
VII. ks. Władysław Mirski (1945-1948)
Pochodził z Felinowa w powiecie wieluńskim, gdzie urodził się 26 maja 1896 r. w rodzinie Józefa i Józefy Miemców. Uczył się w gimnazjum ojców salezjanów w Oświęcimiu, a następnie w warszawskim gimnazjum im. Adama Mickiewicza. Dalszą naukę przerwał wybuch pierwszej wojny światowej. W 1915 r. wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku, po ukończeniu którego otrzymał święcenia kapłańskie 12 czerwca 1921 r. z rąk biskupa Stanisława Zdzitowieckiego.
W następnych latach był wikariuszem kolejno w Kłobucku, Krzepicach, a także w Siemkowicach. W latach 1922-1928 studiował literaturę polską i francuską na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, uzyskując stopień doktora z zakresu filologii polskiej. Powróciwszy do Włocławka uczył języka polskiego w Liceum Piusa X, a od 1930 r. wykładał również homiletykę w tutejszym Seminarium Duchownym. W 1932 r. został dyrektorem Liceum Piusa X i pełnił tę funkcję do wybuchu wojny.
We wrześniu 1939 r. znalazł się w Warszawie, gdzie był kapelanem wojskowym. 2 października 1939 r. został aresztowany przez Niemców i trafił na Pawiak, skąd został zwolniony 15 października. Z powodu groźby ponownego aresztowania często zmieniał miejsca pobytu. Do Włocławka wrócił dopiero w marcu 1945 r.
Prócz przedwojennych obowiązków podjął się również wznowienia działalności gimnazjum i liceum im. ks. Jana Długosza. Po opuszczeniu budynku przy ul. Łęgskiej 26 przez Armię Czerwoną władze miasta przekazały zabudowania Kościołowi. Od kwietnia 1945 r. trwały tu intensywne prace remontowe, a 4 maja rozpoczęły się lekcje. Jednak już 18 kwietnia gmach szkoły został ponownie zajęty przez wojsko, tym razem przez II Pomorską Brygadę Artylerii, która stacjonowała tu do 17 września, rujnując i grabiąc świeżo odremontowane pomieszczenia. W tym czasie uczniów Długosza przeniesiono do pałacu biskupiego. Po powrocie na ul. Łęgską ponownie zaczęto remontować budynek szkoły, która wg nowego statutu funkcjonowała pod nazwą Prywatnego Liceum i Gimnazjum Jana Długosza. W tym samym gmachu mieściło się również dawne Liceum Piusa X – Niższe Seminarium Duchowne.
Nasilające się działania władz komunistycznych, zmierzające do likwidacji szkoły, zmusiły kurię diecezjalną najpierw w styczniu 1949 r. do odwołania z funkcji dyrektora księdza Mirskiego i powołania na to stanowisko Aleksandra Szatkowskiego, członka PZPR, a następnie do zamknięcia „Długosza” z końcem sierpnia 1949 roku. “Ksiądz Mirski, który był charyzmatycznym pedagogiem, a nauczanie i wychowanie uważał za cel swego życia, boleśnie odczuł odebranie mu tych funkcji i podupadł bardzo na zdrowiu.” Do swej śmierci 30 marca 1950 r. był proboszczem parafii św. Bartłomieja w Koninie. Pozostawił po sobie wiele prac z zakresu teorii literatury i homiletyki. Publikował m. in. w Ateneum Kapłańskim i w Ładzie Bożym. Miał bardzo obszerny księgozbiór, z którego około 50 tomów znajduje się do dziś w zbiorach biblioteki seminaryjnej we Włocławku.
VIII. Aleksander Szatkowski (1948-1949)
Objął posadę dyrektora Prywatnego Liceum i Gimnazjum Jana Długosza 1 stycznia 1949 r. Na tę kandydaturę zgodziła się kuria diecezjalna, by ratować szkołę. Jednakże wprowadzanie do Rady Pedagogicznej nauczycieli członków PZPR oraz nasilająca się inwigilacja Urzędu Bezpieczeństwa wśród uczniów, uniemożliwiły realizowanie zadań katolickiej szkoły. Stąd kuria diecezjalna podjęła decyzję o zamknięciu tej placówki edukacyjnej z dniem 31 sierpnia 1949 r.
Aleksander Szatkowski zaś już od lipca 1949 r. był dyrektorem Technikum Chemicznego we Włocławku, którą to posadę utrzymał do przejścia na emeryturę w roku 1967.
IX. ks. Jacek Kędzierski (2000 – do chwili obecnej)
Urodzony w 1965 r. w Sieradzu. W 1990 r. przyjął święcenia kapłańskie po ukończeniu Wyższego Seminarium Duchownego we Włocławku. Pierwszą parafią młodego księdza były Osięciny, skąd ks. biskup skierował go na studia w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Studia ks. Kędzierski kontynuował w Rzymie, gdzie w 1998 r. obronił doktorat z teologii na Papieskim Uniwersytecie św. Tomasza. W latach 1998-2001 był wikariuszem w parafii św. Apostołów Piotra i Pawła w Ciechocinku. Od 2000 r. jego losy są związane z reaktywowaną szkołą Długosza.
W 1994 r. na zjeździe długoszaków dawni uczniowie Zakładu Naukowo-Wychowawczego im. ks. Jana Długosza we Włocławku wystąpili z apelem do biskupa Bronisława Dembowskiego o wznowienie działalności szkoły. Spełnienie tego postulatu stało się możliwe dopiero w 2000 r., choć budynek szkoły diecezja odzyskała już w 1991 r. Powołano specjalną komisję, która miała zająć się restytucją szkoły. Na jej czele stanął dawny długoszak, a wówczas biskup pomocniczy diecezji włocławskiej, ks. bp Roman Andrzejewski. To m. in. on zadecydował, iż odrodzona szkoła katolicka we Włocławku będzie kontynuować w swoich murach tradycję trzech przedwojennych instytucji: Zakładu Naukowo – Wychowawczego im. ks. Jana Długosza dla chłopców, Niższego Seminarium Duchownego im. Piusa X kształcącego kandydatów do kapłaństwa oraz szkoły dla dziewcząt prowadzonej przez Siostry Urszulanki.
22 listopada 2000 r. został mianowany dyrektorem koedukacyjnego Publicznego Gimnazjum im. ks. Jana Długosza ks. dr Jacek Kędzierski. Przystąpił do remontu budynku szkoły oraz rozbudowy jego bazy dydaktycznej. W kolejnym roku powołano do życia liceum i w ten sposób powstał Zespół Szkół Katolickich, w skład którego dziś wchodzi również szkoła podstawowa oraz internat. Obecne szkoły katolickie nawiązują do tradycji przedwojennego “Długosza”, starając utrzymać wysoki poziom nauczania oraz wychowywać młodzież w duchu wartości chrześcijańskich i patriotycznych. Ks. Kędzierski za zasługi m. in. w sferze oświaty został wyróżniony przez biskupa Wiesława Meringa prałaturą scholastyka włocławskiej Kapituły Bazyliki Katedralnej.